به گزارش گروه بین‌الملل «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ عمان یک بار دیگر زیر لنز دوربین‌های جهان رفت. اولین دور مذاکرات غیرمستقیم ایران و امریکا دیروز شروع شد و همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد، چندان هم طولانی نشد. تهران و واشینگتن بعد از دو ساعت و نیم، برای تداوم مذاکرات در شنبه آینده توافق کردند؛ مذاکراتی که وزارت خارجه ایران فضای آن را «سازنده» و «مبتنی بر احترام متقابل» توصیف کرده و عباس عراقچی، وزیر خارجه هم گفته که جلسه، در محیطی آرام و بسیار محترمانه انجام شده و هیچ زبان غیرمناسبی در آن به کار نرفته است. مذاکرات دیروز مسقط عمان، به صورت غیرمستقیم انجام شد، ولی عباس عراقچی و استیو ویتکاف، هنگام ترک محل گفتوگوها، دقایقی با یکدیگر گپ‌وگفت کردند.
وزارت امور خارجه ایران در پایان دور اول مذاکرات دیروز در مسقط اعلام کرد که سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران و استیو ویتکاف، نماینده ویژه رئیس‌جمهور امریکا در امور خاورمیانه، «در فضایی سازنده و مبتنی بر احترام متقابل مواضع دولت‌های متبوع خود را راجع به موضوعات مرتبط با برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران و رفع تحریم‌های غیرقانونی علیه ایران از طریق وزیر امور خارجه عمان تبادل کردند.» این اولین دور مذاکرات هیئت‌های دیپلماتیک ایرانی و امریکایی است که به گفته وزارت امور خارجه ایران در آن، «طرفین موافقت کردند گفتوگوها در هفته آینده ادامه یابد.»
عباس عراقچی، وزیر خارجه در گفت‌و‌گو با خبرگزاری صدا و سیما گفت که «جلسه اول، جلسه سازنده‌ای بود و در محیطی آرام و بسیار محترمانه» انجام شد. به گفته عراقچی، «هیچ زبان غیرمناسبی در این مذاکرات به‌کار برده نشد» و در جلسه بعدی هم درباره «چارچوب‌های کلی توافق» صحبت خواهد شد. او گفت که در طول مذاکرات طرف عمانی چهار بار بین طرف ایرانی و امریکایی تبادل پیام انجام داد. وزیر خارجه با اشاره به اینکه طرف امریکایی گفته که مطلوبش انجام مذاکرات در کوتاه‌ترین زمان ممکن است، اظهار کرد: «نه ما و نه طرف مقابل خواهان مذاکرات بی‌نتیجه و گفت‌و‌گو برای گفت‌و‌گو نیستیم.» عراقچی توضیح داد که شنبه آینده وارد دستور کار مذاکرات خواهیم شد و جدول زمانی خواهد داشت. او گفت که در جلسه دیروز در مسقط به مبنای مذاکرات نزدیک شدیم. استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ هم در اولین واکنش به مذاکرات دیروز به ان‌بی‌سی گفت: «ما یک گفت‌وگوی بسیار مثبت و سازنده داشتیم.» بیانیه بدر ابوسعیدی، وزیر خارجه عمان نیز فضای مثبت مذاکرات را تأیید می‌کند: «فضای مذاکرات دوستانه بود. همکاری را ادامه خواهیم داد تا به رسیدن به هدف کمک کنیم.»
فقط یک شروع
مذاکرات دیروز در مسقط، به صورت غیرمستقیم شروع و برگزار شد ولی بعد از دو ساعت و نیم، استیو ویتکاف و عباس عراقچی «هنگام ترک محل گفتوگوها با حضور وزیر امور خارجه عمان دقایقی گفت‌و‌گو کردند»، چیزی که احتمال تبدیل مذاکرات به شیوه مستقیم را زیاد کرده است. در حالی که از محتوای این چند دقیقه چیزی به بیرون درز نکرده، عراقچی در باره آن گفته است «در حد سلام‌وعلیک صحبت کردیم و چیز فوق‌العاده‌ای نبود.» شواهد اولیه نشان می‌دهد که طرف امریکایی درخواستی برای گسترش دامنه مذاکرات به موضوعات غیرهسته‌ای مطرح نکرده، چیزی که دست‌کم تا الان می‌تواند چشم‌انداز نتیجه‌بخشی مذاکرات را تقویت کند. شهاب‌الدین طباطبایی، عضو تیم اطلاع‌رسانی دولت عصر دیروز گفت که در مذاکرات درباره رفع تحریم‌ها و موضوع هسته‌ای گفت‌و‌گو شد. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه هم که به همراه تخت روانچی و غریب‌آبادی در تیم مذاکره‌کننده ایرانی حاضر بود، در شبکه ایکس پست کرد که دو طرف در «سالن‌های جداگانه» بودند و «از طریق وزیر خارجه عمان دیدگاه‌ها و مواضع خود را به یکدیگر منتقل می‌کردند.» او به خبرگزاری صدا و سیما گفته که مذاکرات در عمان «فقط یک آغاز» است.
خوش‌بینی نماینده بایدن بدبینی وزیر اول ترامپ!
تا لحظه تنظیم این گزارش، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور امریکا روایت خود از مذاکرات دیروز را بیان نکرده، ولی برخی منابع می‌گویند که او درباره مذاکرات صحبت خواهد کرد یا اینکه ممکن است توئیت زده یا بیانیه صادر کند. شبکه بلومبرگ فارسی تأیید کرده که هیئت امریکایی خواسته‌های قبلی خود در مورد مهار برنامه موشکی ایران و پایان دادن به حمایت از گروه‌های منطقه‌ای را تکرار نکرده و گفتوگوها فقط به «پرونده هسته‌ای» محدود شده، مذاکرات مستقیم در آینده نزدیک دور از ذهن نیست. خبرنگار نیویورک‌تایمز هم نوشت که نمایندگان ایران و امریکا، در مورد چارچوب و جدول زمانی مذاکرات به توافق رسیدند؛ این نشان می‌دهد که امریکا خواستار برچیده شدن کامل برنامه هسته‌ای ایران نبوده است.
در حالی که مایک پمپئو، وزیر خارجه دور اول ریاست جمهوری ترامپ درباره تکرار «اشتباه اوباما» از طرف ترامپ هشدار داده و تأکید کرده که «توافق با ایران باید شامل هسته‌ای، موشکی و منطقه‌ای باشد»، رابرت مالی، رئیس تیم مذاکره‌کننده دوره بایدن معتقد است «اکنون شانس تفاهم تهران و واشینگتن بیشتر است.» دیوید سنگر در نیویورک‌تایمز نوشت: از رابرت مالی، رئیس تیم مذاکره‌کننده امریکا در دوره بایدن که در توافق برجام نقش داشت و سپس نماینده اصلی بایدن در مذاکرات با ایران بود، پرسیدم ایرانی‌ها چگونه به دو رئیس‌جمهور اخیر نگاه می‌کنند. او گفت: «اکنون شانس تفاهم تهران و واشینگتن بیشتر است؛ بایدن به توافق بی‌تفاوت بود، اما ترامپ مشتاق آن است. بایدن حسابگر بود و روی سیاست داخلی تمرکز داشت، اما ترامپ به آن اهمیت نمی‌دهد.»
عباس عراقچی، وزیر خارجه، پیش از شروع مذاکرات به رسانه‌های ایرانی گفته بود که «نیت ما رسیدن به یک توافق منصفانه و شرافتمندانه از موضع برابر است». به گفته عراقچی «اگر طرف مقابل هم از همین موضع وارد شده باشد ان‌شاءالله شانسی برای یک تفاهم اولیه که منجر به یک مسیر مذاکراتی شود وجود خواهد داشت.» دیروز، «بدر بن حمد البوسعیدی» وزیر امور خارجه عمان نیز پیش از شروع گفتوگوها، جداگانه با عراقچی و ویتکاف برای تشریح فرمت مذاکرات دیدار کرد و عراقچی محور‌ها و مواضع ایران را برای انتقال به طرف امریکایی برای گفت‌و‌گو‌های غیرمستقیم، در اختیار وزیر امور خارجه عمان قرار داد. وزیر امور خارجه عمان نیز همتای ایرانی خود را در جریان ترتیبات و تمهیدات پیش‌بینی‌شده برای انجام گفتوگوها قرار داد. دونالد ترامپ رئیس‌جمهور امریکا جمعه شب در «ایر فورس وان» به خبرنگاران گفت: «من می‌خواهم ایران یک کشور فوق‌العاده، بزرگ و شاد باشد، اما آنها نمی‌توانند سلاح هسته‌ای داشته باشند.»
امیدواری گروسی، چین و عراق به توافق
هنوز مشخص نیست که مذاکراتی که دیروز در عمان شروع شد، به توافق بین دو طرف منجر خواهد شد یا نه. «وندی شرمن» معاون سابق وزیر خارجه امریکا و عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده دولت «باراک اوباما» در گفت‌و‌گو با‌ای‌بی‌سی‌نیوز گفته که اینکه با ایران به توافقی دست یابیم، بسیار خوب است، اما من فکر می‌کنیم که این کار بسیار چالش‌برانگیز خواهد بود. شرمن گفته که مشخص نیست که دولت ترامپ امیدوار است به چه چیزی دست یابد. اگر آنها به دنبال برچیده شدن کامل برنامه هسته‌ای ایران باشند، این کشور به لحاظ سیاسی و از نظر سیاست داخلی خود نمی‌تواند چنین چیزی را بپذیرد و هر چیز کمتری هم ممکن است برای رئیس‌جمهور ترامپ به اندازه کافی خوب نباشد. بنابراین، شرایطی کاملاً چالش‌برانگیز در اینجا خواهیم داشت.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ابراز امیدواری کرده که این مذاکرات به توافقی برای حل‌وفصل سیاسی مسئله برنامه هسته‌ای ایران منجر شود. گروسی در گفت‌و‌گو با رسانه چینی سی‌ام‌جی گفته است: «ما به توافقی نیاز داریم که به زودی انجام شود. دیدار مهمی میان امریکا و ایران انجام خواهد شد و امیداریم که بهترین اتفاق در آنجا بیفتد. میان رئیس‌جمهور دونالد ترامپ و دولت ایران تبادل پیام شده است.» او گفته که ما می‌دانیم که هنوز اختلاف‌های زیادی وجود دارد، اما تنها یک چیز باید امیدبخش باشد که آن واقف بودن به ضرورت یک توافق است. سپس درباره چیز‌هایی مانند مفاد توافق، گستره توافق و شروط آن مذاکره می‌شود.
وانگ یی، وزیر خارجه چین هم در دیدار با رافائل گروسی اظهار امیدواری کرد که آژانس مسائل ایران را با روحیه‌ای بی‌طرفانه، عینی، عادلانه و حرفه‌ای بررسی و از ترویج استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای حمایت کند. همچنین «فؤاد حسین» وزیر خارجه این کشور جمعه در مقر اقامتش در شهر آنتالیا با «سعید خطیب‌زاده» معاون وزیر خارجه ایران و رئیس هیئت شرکت‌کننده در همایش دیپلماسی آنتالیا دیدار کرد و ضمن استقبال از مذاکرات ایران و امریکا در عمان استقبال و ابراز امیدواری کرد که این مذاکرات به نتایج مثبتی منجر شود که در تحقق ثبات در منطقه نقش داشته باشد.
گزارش از محمد جهاد
